Bu gezi yazısında 2011 Mayıs ayında yapılmış, uzun soluklu bir gezinin akılda kalan kısa soluklarını yazmayı planlıyorum. Bir gezi yazısı, gezinin ancak 10'da 1'ini yansıtabilir, böyle zaman sıkıntısından ötürü geç yazılmış olan yazı ise herhalde 100'de 1'ini yansıtacaktır, o bağlamda okunursa daha eftal olur. Yukarıdaki haritada göstermeye çalıştığım gibi rotamız: Kayseri -Kopuzbaşı - Kayseri - Maraş - Antep - Urfa - Adıyaman - Harran - Viranşehir - Nusaybin - Midyat - Hasankeyf - Batman - Diyarbakır - Mardin - Diyarbakır - Eğil - Elazığ - Malatya şeklindeydi. Malatya'da duramadık vakit müsaitsizliğinden ötürü, lakin diğer yerleri mümkün mertebe açıklamaya ve resimlerle göstermeye çalışacağım. Resimler'de maalesef yetersiz, pek çok yer eksik. Ama uzun süren gezilerde fotoğraf çekmenin çok yorucu olduğu kabul edilirse maruz görülür umarım.
Aslında zamanında yazılma imkanı olsaydı, her bir kısmı ayrı bir yazıyı hak eden, çok kıymetli bir coğrafyamız var. Gezerken kazandığımız enerjiyi, şimdi yazarken bile hissediyorum bir nebze.
Kayseri - Merkez
Yolculuğumuz tam olarak Kayseri'den başlamadı ama gezimiz burada başladı diyebiliriz. Kayseri oldukça modern bir şehir. Şehir merkezi çok düzenli ve aynı zamanda Selçuklu mimarisinden de önemli eserler kalmış durumda. Ulucami'nin girişinin aşağı doğru olması, aklımızda kalan önemli farktı.
Erciyes'in Mayıs ayındaki manzarası da görülmeye değerdi. Fotoğraflarda ayrıca, panoramik Kayseri manzarası, bizi misafir eden Bekir Balaban arkadaşımızın hazırladığı kahvaltı, Kadir Has Stadı, yol üzeri manzaraları da gözükmekte. Lakin ev yapımı Kayseri Mantısını yeme heyecanından fotoğrafını çekemedik :) Bir daha bulamayız diyerek fazla fazla yedik. Böylece ertesi gün de yemek yemeyerek zaman kazanmış olduk.
Kopuzbaşı Şelaleleri
Eğer birisi İstanbul'a gelmişken Bolu'ya da bir uğrayayım derse bu söz ne kadar mantıklı ise, Kayseri'ye gitmişken Kopuzbaşına'na uğrayayım demesi o kadar mantıklı olur. Bu zorlu parkura katlanmak, sonundaki olağanüstü şelaleler için değer mi, değmez mi tartışılır. Ama sadece bir defaya mahsus olmak üzere bu yol çekilebilir belki de.
Yol üstünde Yahyalı ilçesine oldukça yakın olan Derebağ Şelalesi de hiç fena değil. Sol altta ve orta üstteki resimler ona ait. Piknik yapmak, dinlemek için ideal. Bi Kopuzbaşı değil elbet :) Dediğim gibi çok güzel, belgesellerdeki gibi, ama yol çileli. Hatta kaybolmak da ihtimal dahilinde.
Kahraman Maraş
Kayseri gibi modern bir şehirden sonra Maraş'a gidelim de Anadolu turumuz başlasın diye düşündük ama, şehre girince fark ettik ki, Anadolu hiç de umduğumuz gibi değil. Hani şu "buram buram anadolu" tarzı gezi programları var ya, onlar bile bizlere buraları tam manasıyla gösteremiyorlar. Maraş'ta, Kayseri kadar olmasa da oldukça güzel modern bir şehir. Fotoğrafta yine bir seyir terasından şehir panoramasını ve Mado dondurmalarının merkezini görebilirsiniz.
Gazi Antep
Maraş'ın en güzel yanlarından biri de Antep'e yarım saat hem de otoban ile gidilen bir yolla varılması, tıpkı Gebze - Kadıköy gibi. Böylece Maraş'ta ikamet edip Antep'i gezme şansımız da oldu. Antep'te de Kayseri gibi tramway gördük. Şehir yine çok güzeldi. Hatta bazı caddelerinde ilerlerken Antep'te miyiz, yoksa Levent ya da Bakırköy'de mi anlamak zordu.
Ama bütün bunların ötesinde burada en çok merak ettiğim, baklava ve lahmacundu. Bir yandan eski çarşıyı gezerken bir yandan da bu meraklarımı gidermek güzel oldu. Kamil Ocak stadının bu kadar şehir içinde olmasına şaşırdık.
Antep'e gidersek ne yapalım derseniz, önce merkezi sorun derim. Oradan zaten kalabalığı takip ederseniz sizi çarşıya yönlendiriyor. Ama kapalı otoparkın arkasındaki sıradan gözüken lahmacuncu da, lahmacun yemek önemli. Her yerin kendine göre kültürü var tabi, o lokantada da oturduğunuz zaman direkt olarak geliyor lahmacun ve salata, sorgu sual yok.
Ayrıca tatlıcıların önünde durup, kağıtlardan alıp ayak üstü sıcak tatlılardan dilediğinizi yiyebiliyorsunuz, sonra kaç tane yediğinizi söyleyip tatlı başına 50-75kr civarı ödeyip yolunuza devam edebiliyorsunuz. Bu kadar fast food'u başka yerde görmedim. Meşhur baklavacılara da gidilirse, porsiyonların burdakinden çok daha büyük olduğunu hatırlatmak isterim.
Şanlı Urfa
Urfa denildiğinde insan bir durmalı ve titremeli. Şimdi yazarken bile titriyor insan, hem maddi hem de maddiyatın çok üstünde manevi derinliği olan bir şehir. Balıklı gölün etrafında çok güzel bir tesis var. Buraya 3.gelişim ama, insan bir gününü tamamen bu tesiste geçirse sıkılmaz, bilakis huzur dolar. Bir de etraftaki küçük satıcılar ve dilenciler olmasa tabi. Eskiden çocuklar balıklı göle evlerine misafir götürebilmek için gelirlermiş, şimdi ise zıt bir durum var. Bir diğer problem de aşırı kalabalık.
Urfa'nın güneyinde dolaşırken ne kadar da az gelişmiş bir yer diye düşündük ve tamam şimdi işte televizyondaki gibi gelişmemiş Anadolu şehrini bulduk derken, ters istikamette yine çok güzel bir şehir karşımıza çıkıyordu.
Hz. İbrahim'in ateşe atıldığı makamdan çıkmak zor olsa da Hz.Eyyup'un mağarasına da gitmek ve oradaki sudan içmek önemli bence. Suyu ve mağarayı, anlamlarını biliyoruz zaten, resimde de oradan da bir fotoğraf var.
Adıyaman ve Nemrud
Nemrud yolu da uzun olması itibariyle ve de özellikle son kısımlarındaki yine bozuk ve tehlikeli kısmı itibariyle oldukça yorucu. Bir de sezon dışında ve gece vakti gidilirse oldukça ürkütücü. Gece vakti, sessizlik, insansızlık ve karanlık, bir daha mı, asla :) Resmin ortasında büyük resimde Fırat üzerine düşen ay ışığı, sanki aşağıda büyük bir şehir varmış edası veriyor. Halbuki bir kaç köy harici tamamen orman olan bir yer. Ay ışığı o gece vaktinde bizim rehberimiz oldu.
Bu resimde pek çok kişiye anlamlı gelmeyebilir. Ama hemen arkada gözüken dürümcü de 2 kişi yemek yiyip 7.5tl vermemiz de bu resmi özel yapmıyor. Bu resim öyle nihayet pek gelişmemiş olan Adıyaman merkezinin güzel bir köşesi olması itibariyle, gece insanlara hizmet veren bir köşe olması itibariyle güzel. Nedense buraları Karamürsel'e benzettim.
Harran - Viranşehir
Urfa sadece merkezi ile değil, ilçeleri ile de önemli bir yer. Harran dünyanın en eski üniversitesinin bulunduğu yer. Ayrıca çok önemli kültürlere de ev sahipliği yapmış, ayrıca incelenmesi gereken bir yer.
Ancak benim ilgimi bir kez daha çeken, dışarıdan kum yığını gibi gözüken, geleneksel Harran evlerinin, için girince önce güzel avlusunun ferahlığı ve daha da önemlisi buz gibi serin olması insanı şaşırtıyor.
Viranşehir merkezi bilmiyorum ama onun biraz gerisindeki Peygamberler beldesi de oldukça manevi bir ortam. Hz Eyyub'un kabri ve daha pek çok zat burada. Çevre düzenlemelerinin de yapılıyor olması çok güzel.
Midyat - Hasankeyf
Midyat, Mardin'in bir ilçesi tabi, ama başlı başına bir kültürü var ki, Mardin'le yarışır. Hem pek çok diziye ev sahipliği yapması hem de yaşayan Hristiyan kültürü ile ilgi çekici bir yer. Burada da sonra Mardin'de de göreceğimiz gibi, Manastırları ziyaret etmek mümkün ama kiliselere girmek mümkün değil.
Tarih güzel tabi ama Nusaybin - Midyat yolu arasındaki Beyaz Su isimli mesire yeri, çölün ortasındaki vaha gibi. Çok geniş ve hızlı akan su sayesinde, onlarca tesis kurulmuş. İnsanlar hem burada karnını doyurabiliyor yeşillikler ve su içerisinde hem de yüzebiliyor. Buranın bana bedeli de, esrarengiz şekilde kaybolan gözlükler oldu :)
Hasankeyf'e gelince, bir türlü sular altında kalmadı gitti. Her seferinde bu sefer sular altında kalacak diye gidiyorum ama, galiba daha çok turist gelsin diye söylenen bir söz. Ama her türlü övgüyü hak edecek bir güzellik. Özellikle de gün batımında daha da güzel.
Bizim için ilginç olan yolda karşılaştığımız yüzlerce metre uzunluğundaki koyun sürüsü oldu, hem yolu kapatmışlar aralarından geçmek zor oldu, hem de bu kadar koyunu bir arada Kurban bayramında bile görmemiştim. Yolda yine güzel manzaralar görmeye devam ettik. Ayrıca sonra, Batman merkeze doğru devam ettiğimizde petrol kuyularını ve kokusunu da görünce Coğrafya dersleri bir kez daha aklımıza geldi :)
Diyarbakır
İnsan bu kadar gezince amma da gezdim, ne çok şey gördüm diye düşünüyor. Ancak Diyarbakır sanki şimdiye kadar gördüklerimizin özeti gibi çok güzel bir şehir. Aslında böyle bir gezinin, bir gününde gezmek yerine ayrı bir geziyi hak ediyor.
Yine televizyonların kafamızda çizdiği Diyarbakır'ı değil, özellikle sur içi olağan üstü güzel olan Diyarbekir'i buluyoruz karşımızda. Çin Seddi'nden sonra dünyanın 2. uzun surlarından bahsediyorum, uzaydan bakıldığında kalkan balığı şeklinde olan surlardan bahsediyorum ama maalesef trafiğe çözüm olsun diye bir kısmı yıkılan surlardan da bahsediyorum.
Burayla ilgili de anlatılacak çok şey var. Sur içinde restore edilmiş burçlar, camiler, kiliseler, hanlar vb. pek çok şey var. Mardin'in sarı taşı burada Diyarbakır'ın kara taşı ile birlikte kullanılınca ortaya Diyarbakır'a özgü bir dama şeklinde mimari çıkmış. İslam medeniyeti açısından da, fethedilen ilk büyük şehirlerden biri olması itibariyle kıymetli bir yer.
Fotoğrafta Kasımiye Hanı (ismini doğru hatırlıyorsam) içindeki kahvaltıcılar (altında da İstanbul'da bile olmayan büyüklükte bir kütüphane de var), şansımıza buralarda bu mevsimde az görülen yağmurlu bir an, Ulu Cami, cami ve kiliseleri gösteren tabelalar ve eğer iyi bir ciğerciye giderseniz, ciğer harici gelen 6 farklı meze gözüküyor. Sırf bu yemek için bile oraya uçakla gidilip gelinebilir, pişman olmazsınız.
Diyarbakır'ın kuzeyine doğru müthiş bir konutlaşma var. Bulvarlarının genişliği bana Antalya'yı anımsatıyor. Hepsi bir tarafa evler oldukça geniş. Kışın çok soğuk olmadığından, ısınma derdi pek yok ve insanlar büyük evlerde oturmayı seviyor. Öyle ki, salonlar İstanbul'daki evler kadar büyük.
Mardin
Mardin artık çok bilinen ver reklamı da oldukça yapılan bir şehir. Öyle ki, kalabalıktan gezmekte zorlandık diyebilirim. Önceki gelişlerimde göze çarpan tesis sıkıntısı da yapılan büyük otellerle gideriliyor. Mardin'in Selçuklu tarzı camileri beni hep etkiliyor. Medreselerdeki huzur da başka tabii. Oradaki felsefeleri biraz çözebilsek ne güzel olurdu.
Biraz şehir dışındaki Dey'ül zaferan manastırı çok etkileyeci ve süryani kültürünü anlamak için önemli. Dara harabelerine de gidip sıradan bir köy gibi gözüken köyün dibinde neler neler olduğu görülmeli.
Benim için Mardin'in güneyindeki Harran manzarası eşsiz. Deniz gibi ama denizden de öte farklı bir şey. Baktıkça derinleşiyor ve dinleniyor insan. Farklı efektlerle, farklı görünüşler de verdi bu koca Harran ovası...
Eğil
Eğil, Diyarbakır'ın kuzeyindeki bir ilçe. İsmini önceden duyurmuş muydu, bilemiyorum zira ben duymamıştım. Eğil'de yakın zamanda keşfedilen 3 tane Peygamber mezarı var. Burayı önemli yapan da bu. İstanbul'da pek çok veli kabri var, ama Eğil'de 3 peygamber. Resim büyütülüp incelenebilir. Resmin hemen üstünde de eğil baraj gölü ve dikkatlice bakılırsa tek araç taşıma kapasiteli feribotu da görünebilir.
Elazığ
Dönüş sırasında güzel Elazığ'ın Harput'una çıkılmadan edilmezdi tabi. Burası da Mardin ve pek çok yer gibi tadilattaydı. Şu sıralar bitmiş olduğunu varsayıyorum. Tabelalar filan da ilave edilirse çok güzel bir kültür merkezi olacaktır, manzarası da cabası. Özellikle Arap Baba oldukça ilginç.
